ការទទួលបានព័ត៌មាននានា និងព័ត៌មានថវិកា គឺជាសមាសភាគដំបូងនៃការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម (I-SAF)។1 សមាសភាគបីផ្សេងទៀត គឺការត្រួតពិនិត្យតាមដានដោយប្រជាពលរដ្ឋ ការសម្របសម្រួល និងការពង្រឹងសមត្ថភាព និង ការប្រមូលមេរៀនបទពិសោធន៍ និងការត្រួតពិនិត្យតាមដាន។2 អ្នកផ្តល់សេវានៅថ្នាក់មូលដ្ឋានចំនួនបី កំពុងដែលស្ថិតនៅក្រោមគម្រោង រួមមាន៖ មណ្ឌលសុខភាព សាលាបឋមសិក្សា និងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់។
យោងតាមការអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រ ការទទួលបានព័ត៌មាន និងព័ត៌មានថវិកា មានគោលបំណងលើកកម្ពស់គណនេយ្យភាពសង្គម តម្លាភាព និងលើកកម្ពស់ការផ្តល់សេវាសាធារណៈ។ ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនេះនឹងពង្រឹងដំណើរការវិមជ្ឈការនៅកម្រិតមូលដ្ឋាន។3 សមាសភាគនេះក៏មានគោលបំណងផ្តល់ចំណេះដឹងផ្នែកថវិកាជាមូលដ្ឋានដល់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានជូនដំណឹងអំពីព័ត៌មានថវិកានឹងបង្កើនការចូលរួមរបស់ពួកគេ និងជំរុញដំណើរការគណនេយ្យភាពសង្គម។ តម្លាភាពស្តីពីព័ត៌មានថវិកានៃមណ្ឌលសុខភាពបឋមក្នុងមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេនឹងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការអនុវត្តគុណភាព និងតម្រូវការសម្រាប់ការផ្តល់សេវាកម្មស្របតាមស្តង់ដារ។4
ដោយសារសុខភាពមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ រដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញាពង្រឹងសេវាកម្ម និងគុណភាពថែទាំសុខភាព ជាពិសេសនៅតំបន់ជនបទដោយសហការជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន។ តាមការរាយការណ៍មួយក្នុងឆ្នាំ ២០១៩បានឱ្យដឹងថា ការចំណាយលើសេវាថែទាំសុខភាពសរុបមានចំនួន ៤៨៥ លានដុល្លារអាមេរិក5 ដែលស្មើនឹង ៦% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ប្រទេស។6
ប្រភពចំណូលពីវិស័យសុខាភិបាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានផ្តល់ជាចម្បងដោយកញ្ចប់ថវិកាសុខាភិបាលរបស់រដ្ឋាភិបាល និងជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ផ្លូវការ។7 ប្រភពចំណូលផ្សេងទៀតរួមមានប្រាក់ក្រៅហោប៉ៅ និងការធានារ៉ាប់រងសុខភាពដូចជាបេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម និងមូលនិធិសមធម៌សុខភាព។8 រដ្ឋាភិបាលប្រមូលប្រភពចម្បងនៃថវិកាសុខភាពរបស់ប្រទេសតាមរយៈចំណូលពន្ធ។ បន្ទាប់ពីប្រមូលពន្ធបានហើយក្រសួងសុខាភិបាលនឹងបែងចែក និងចែកចាយថវិកាសុខភាពទៅកាន់ខេត្ត និងស្រុក។
ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ផ្លូវការក៏ដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្តល់មូលនិធិដល់វិស័យសុខាភិបាលរបស់ប្រទេស។ ក្រោមកម្មវិធីគាំទ្រវិស័យសុខាភិបាល ចំនួនទឹកប្រាក់ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ពីជំនួយរបស់ម្ចាស់ជំនួយត្រូវបានផ្សំជាមួយចំណូលរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីគាំទ្រដល់វិស័យសុខាភិបាល។ ក្នុងករណីខ្លះ ជំនួយត្រូវបានផ្តល់ឱ្យតាមរយៈគម្រោងផ្សេងៗរបស់ម្ចាស់ជំនួយដែលប្រតិបត្តិការរួមគ្នាជាមួយរដ្ឋាភិបាល។ គម្រោងធានារ៉ាប់រងផ្សេងៗដូចជា មូលនិធិសមធម៌សុខភាព ត្រូវបានផ្តល់មូលនិធិដោយរដ្ឋាភិបាលរួមជាមួយម្ចាស់ជំនួយ។ គម្រោងគាំពារសង្គមនេះមាននៅកម្រិតស្រុក និងមន្ទីរពេទ្យហើយមានគោលបំណងផ្តល់សេវាកម្មប្រកបដោយគុណភាពដល់ជនក្រីក្រដោយប្រើយន្តការលើកលែងថ្លៃសេវាអ្នកប្រើប្រាស់។9
មណ្ឌលសុខភាពមូលដ្ឋានមួយ មានទីតាំងស្ថិតនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ។ រូបភាពដោយ ក្រុមការងារអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ ថតនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១។ ក្រោមអាជ្ញារបណ្ណ CC BY-SA 4.0។
ការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គមដំណាក់កាលទី ១ (២០១៥-២០១៨) មណ្ឌលសុខភាពបឋមប្រមាណ ៦០៥ នៅក្នុងស្រុកចំនួន ៩៨ នៃខេត្តចំនួន ១៨ ត្រូវបានអនុវត្តក្រោមគម្រាង។10 ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានថវិការបស់មណ្ឌលសុខភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គមប្រមូលទិន្នន័យផ្សេងៗគ្នាអំពីមណ្ឌលសុខភាពបឋមក្នុងស្រុក និងធ្វើឱ្យពួកគេងាយស្រួលតាមរយៈឧបករណ៍មួយដែលគេហៅថា “កញ្ចប់ព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ(I4C)”។11 កញ្ចប់ព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបានបង្កើតនៅថ្នាក់មូលដ្ឋានដោយអ្នកផ្តល់សេវាកម្មក្នុងស្រុកបំពេញបែបបទប្រមូលទិន្នន័យ។12 បុគ្គលបង្គោលក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គមនឹងត្រូវតែងតាំង ដើម្បីសម្របសម្រួល ដំណើរការប្រមូលទិន្នន័យ។13 ទិន្នន័យថ្នាក់ឃុំស្តីពីថវិកា និងការចំណាយរបស់អ្នកផ្តល់សេវាកម្មក្នុងមូលដ្ឋានត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរយៈទម្រង់ប្រមូលទិន្នន័យ។ ទិន្នន័យថ្នាក់ឃុំស្តីពីថវិកា និងចំណាយរបស់អ្នកផ្តល់សេវាកម្មក្នុងមូលដ្ឋានត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរយៈទម្រង់ប្រមូលទិន្នន័យ។ បន្ទាប់ពីធ្វើការសម្រាយ ធ្វើឱ្យផ្ទាំងទិន្នន័យមានភាពងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកអាននឹងត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយនៅមណ្ឌលសុខភាពក្នុងតំបន់របស់ពួកគេហើយត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាសាធារណៈ។ កញ្ចប់ព័ត៌មាននេះមានភាពងាយស្រួល និងធ្វើឱ្យអ្នកស្រុកអាចយល់បានឆាប់រហ័ស។ គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ (គ.ជ.អ.ប) ក៏បានអនុញ្ញាតឱ្យព័ត៌មានថវិកាអាចចូលមើលបានជាសាធារណៈនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួនផងដែរ។ អ្នកប្រើប្រាស់នឹងរកឃើញព័ត៌មានផ្សេងៗអំពីអ្នកផ្តល់សេវាកម្មក្នុងតំបន់របស់ពួកគេដែលត្រូវបានគ្របដណ្តប់ក្រោមគម្រោងក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម។ មូលដ្ឋានទិន្នន័យនេះមានផ្ទុកព័ត៌មានស្តីពី ចំណូលប្រចាំឆ្នាំ ការចំណាយ និងការអនុវត្តការងាររបស់សាលាបឋមសិក្សា មណ្ឌលសុខភាព និងរដ្ឋបាលឃុំ-សង្កាត់។
នៅលើកញ្ចប់ព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ (I4C) ពួកគេនឹងរកឃើញព័ត៌មានដែលមានប្រយោជន៍ដូចជា ចំណាយ ចំណូល និងរបៀបដែលមណ្ឌលសុខភាពមូលដ្ឋានក្នុងតំបន់របស់ពួកគេចំណាយ។ ផ្ទាំងព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋបានធ្វើឱ្យព័ត៌មានចាំបាច់ទាំងអស់អំពីថវិកាដែលមណ្ឌលសុខភាពក្នុងតំបន់បានទទួលឱ្យមានភាពងាយស្រួលដូចជា៖14
- ថវិកាជាតិ៖ ប្រភពថវិកានេះផ្ទេរដោយផ្ទាល់ពីកញ្ចប់ថវិកាជាតិរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
- មូលនិធិសមធម៌សុខភាព៖ មូលនិធិនេះរួមបញ្ចូលទាំងគម្រោងអ្នកទទួលផលដែលមានគោលបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវលទ្ធភាពទទួលបានការថែទាំសុខភាពប្រកបដោយគុណភាពសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ជាពិសេសអ្នកនៅទីជនបទ។
- ជំនួយ និងការបរិច្ចាគ៖ ថវិកានេះបានមកពីប្រភពផ្សេងៗគ្នារួមមាន ម្ចាស់ជំនួយ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងថវិកាដែលត្រូវបានផ្តល់សម្រាប់គ្រាអាសន្ន។
- ថ្លៃសេវា៖ ប្រាក់ចំណូលដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយការគិតថ្លៃរបស់អ្នកជំងឺទៅលើសេវាកម្មសុខភាព និងថ្នាំ។
បើប្រៀបធៀបទៅនឹងកញ្ចប់ថវិការបស់សាលាបឋមសិក្សា ព័ត៌មានស្តីពីមណ្ឌលសុខភាពត្រូវបានបែងចែកជាព័ត៌មានលម្អិតតូចៗ។15 ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែមអំពីប្រាក់ខែបុគ្គលិក និងការលើកទឹកចិត្ត (ប្រាក់ចំណូលមូលដ្ឋាន ប្រាក់ធ្វើការថែមម៉ោងពេលយប់ ប្រាក់លើកទឹកចិត្ត) ការគាំទ្រអ្នកជំងឺ និងការផ្សព្វផ្សាយ (អាហារសម្រាប់អ្នកជំងឺ ថ្លៃដឹកជញ្ជូន) ថ្លៃប្រតិបត្តិការ (ថ្លៃទឹកភ្លើង សម្ភារៈការិយាល័យ សេវាថែទាំ សាំង) ថ្លៃថ្នាំ និងការផ្គត់ផ្គង់បន្ថែម និងពន្ធរតនាគារខេត្តមានចែងនៅក្នុងផ្ទាំងព័ត៌មាន។16បន្ទាប់ពីការអនុវត្តដំណាក់កាលទី ១ ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាននៅតាមបណ្តាស្រុកគោលដៅដែលបានប្រើបាស់ និងអានប័ណ្ណព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដឹង និងយល់យ៉ាងច្បាស់អំពីថវិការបស់អ្នកផ្តល់សេវាកម្មក្នុងស្រុករបស់ពួកគេ និងប្រើប្រាស់ព័ត៌មាននៅលើកញ្ចប់ព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ (I4C)។17
ទាក់ទងនឹងកញ្ចប់ថវិកាមណ្ឌលសុខភាព
ឯកសារយោង
- 1. គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ, “ផែនការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម” ឆ្នាំ ២០១៤, បានចូលអានថ្ងៃទី ១១ ខែសីហាឆ្នាំ ២០២១។
- 2. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 3. អង្គការទស្សនៈពិភពលោក, “សៀវភៅ-ការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចូលអានថ្ងៃទី ១៣ ខែសីហាឆ្នាំ ២០២១។
- 4. The Asia Foundation, “ការត្រួតពិនិត្យដំណើរការប្រទេសកម្ពុជាការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម,” ឆ្នាំ ២០១៧, បានចូលអានថ្ងៃទី ១៤ ខែសីហាឆ្នាំ ២០២១។
- 5. គង់ មេត្តា, “នាយករដ្ឋមន្ត្រីអនុម័តថវិកាឆ្នាំ២០១៩,” កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍, ចុះថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨, បានចូលអានថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។
- 6. ធនាគារពិភពលោក, “ការចំណាយលើសុខភាពបច្ចុប្បន្ន (%នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប) – កម្ពុជា,” បានចូលអានថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១
- 7. Peter Leslie Annear et al, “ការត្រួតពិនិត្យប្រព័ន្ធសុខាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា”, វគ្គទី៥, អង្គការសុខភាពពិភពលោក, ឆ្នាំ ២០១៥, បានចូលអានថ្ងៃទី១៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១។
- 8. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 9. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 10. អង្គការទស្សនៈពិភពលោក, “សៀវភៅ-ការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម,” ឆ្នាំ ២០២០, បានចូលអានថ្ងៃទី ២៣ ខែសីហាឆ្នាំ ២០២១។
- 11. គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ, “ផែនការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម” ឆ្នាំ ២០១៤, បានចូលអានថ្ងៃទី ២៤ ខែសីហាឆ្នាំ ២០២១។
- 12. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 13. ដូចឯកសារយោងខាងដើម។
- 14. គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ, “ព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ៖ សៀវភៅណែនាំI4C,” បានចូលអានថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។
- 15. គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ, “ផែនការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម” ឆ្នាំ ២០១៤, បានចូលអានថ្ងៃទី ១៧ ខែសីហាឆ្នាំ ២០២១។
- 16. គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ, “ព័ត៌មានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ៖ សៀវភៅណែនាំI4C,” បានចូលអានថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។
- 17. អង្គការ CARE អន្តរជាតិ, “របាយការណ៍បញ្ចប់ការវាយតម្លៃគម្រោង៖ ផែនការអនុវត្តក្របខ័ណ្ឌគណនេយ្យភាពសង្គម,” ២០១៨, បានចូលអានថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១។
